موسیقی

شهرام صارمی، آهنگساز و پژوهشگر موسیقی درباره جایگاه حماسه در آهنگ رزمی و حماسی کشور و چگونگی پرداختن به آن، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: در کل برای تمام وجوه زندگی مانند شادمانی،‌ غم، حماسه و ...موسیقی داریم. موسیقی حماسی هم در واقع یک جنسی از موسیقی است که مبتنی بر ریتم و ادبیات خاص است که هم می‌تواند با کلام باشد و هم بدون کلام. نمونه‌های بارزش را در مارش‌های‌ نظامی می‌بینیم. در میان اقوام ایران، موسیقی‌های حماسی شامل نبردها، رشادت‌ها و جان‌فشانی‌ها برای اعتقادات مردم و کشور وجود داشته است.

صارمی با اشاره به اینکه در موسیقی دستگاهی ایران بیشتر پس از انقلاب اسلامی شاهد موسیقی حماسی بوده‌ایم، افزود: البته بخشی از موسیقی حماسی هم مربوط به دوره مشروطه است. در واقع در آن زمان سرودها، تصانیفی از میرزاده عشقی، عارف قزوینی و فرخی یزدی بودند. این افراد آثار بسیار ارزنده‌ای در این حوزه داشته‌اند. در زمان انقلاب اسلامی هم گروه‌های شیدا و عارف بوده‌اند که موسیقی‌های بسیاری با کلام و بدون کلام برای انقلاب و حرکت انقلابی مردم ایران ساختند. این قضیه ادامه داشت و در جریان جنگ تحمیلی هم موسیقی‌های زیادی ساخته شد که حماسی، مهیج و به وجدآورنده بودند.

آثاری که حسین علیزاده، محمدرضا لطفی یا مرحوم پرویز مشکاتیان در رابطه با موسیقی‌های حماسی و انقلابی داشتند، موسیقی‌هایی بوده‌اند که نه تحت سفارش جایی بوده و نه قرار بوده که هنرمندان برایش پول آنچنانی دریافت کنند. یعنی با احساس و آنچه در درون وجود خودشان غلیان داشته، ساخته شده‌ و به همین دلیل هم ماندگار شده‌اند. آثاری که سفارشی و در قبال اخذ وجه، قرارداد و این چیزها باشد، واقعاً در تاریخ موسیقی ما ماندگار نخواهد شد.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا ساخت و انتشار آثار حماسی کمتری را در سال‌های اخیر شاهد هستیم، عنوان کرد: موسیقی حماسی کارکرد و مناسبت دارد؛ یعنی باید در شرایط لازم و به‌صورت خودجوش از دل هنرمندان ساخته و اجرا شود. طبیعتاً ما در سال‌های اخیر موضوعات خیلی پیچیده‌ای نداشتیم که این رویکرد را داشته باشد. در حال حاضر و با توجه به شرایط این روزها ممکن است نیازش حس شود و خود هنرمندان دست به کار شوند که چنین آثاری بسازند. در این حوزه هم آثاری ماندگار خواهد شد که خود هنرمندان بدون سفارش و بدون درخواست شخص یا سازمانی و با میل خود، آنها را بسازند. به عبارت دیگر، از درون بجوشد و این کار کاملاً با احساس و اندیشه انجام، اجرا و ضبط شود و به گوش مردم برسد.
سازهای ایرانی و تأثیرشان در موسیقی حماسی
این داور جشنواره‌های موسیقی درباره تفاوت استفاده از سازهای ایرانی یا غربی در موسیقی حماسی عنوان کرد: اصلاً فرقی نمی‌کند. یعنی موضوع ساز در موسیقی یک ابزار است و آن موسیقی به لحاظ محتوا اگر حماسی باشد با هر ساز و هر ترکیب‌بندی ارکستری اجرا شود، به هر صورت، تأثیر خود را خواهد داشت. این دقیقاً آن ذهنیتی است که همه یک زمانی فکر می‌کردند سازهای موسیقی ایرانی نمی‌تواند این کار را انجام دهد. باید بر این تصور خط بطلان کشید. آثار بسیار زیادی در این حوزه داریم که با سازهای ایرانی اجرا شده و بسیار مهیج و حماسی یا اندیشمندانه و پراحساس هستند.
استقبال از قطعات سالار عقیلی
از این نوازنده کمانچه درباره آثار سالار عقیلی و اینکه آیا در زمره موسیقی حماسی قرار می‌گیرند یا خیر پرسیدیم که در ادامه گفت: اصولاً ترانه‌هایی که در رابطه با وطن‌پرستی و توجه به وطن ساخته شده باشد، همه جزو سرودهای حماسی هستند. به هر صورت مردم ایران، مردمی وطن‌دوست، شرافتمند و صالح هستند. این موسیقی‌ها، موسیقی‌های خوبی هستند و مردم هم استقبال می‌کنند. یعنی این‌گونه آثار، حس خوبی را منتقل می‌کنند و بسیار هم خوب ساخته شده‌اند.
راز ماندگاری آثار حماسی بزرگان

شهرام صارمی در پایان نکته مهمی را که باعث ماندگاری آثار حماسی می‌شوند، چنین بیان کرد: تنها موضوعی که وجود دارد و باید به آن دقت کرد این است که ساخت موسیقی‌های حماسی باید به صورتی باشد که از درون هنرمندان بجوشد.